Kapitalizm , nazywany również Ekonomia wolnego rynku lub wolna gospodarka przedsiębiorczości , system gospodarczy , dominujący w świecie zachodnim od rozpadu feudalizm , w którym większość środków produkcji jest własnością prywatną , a produkcja jest kierowana , a dochód rozdzielany głównie poprzez działanie rynków .
Nowojorska Giełda Papierów Wartościowych Parkiet nowojorskiej Giełdy Papierów Wartościowych w Nowym Jorku. Justin Guariglia – xPACIFICA/Redux
Kapitalizm jest szeroko przyjętym systemem gospodarczym, w którym istnieje prywatna własność środków produkcji. Współczesne systemy kapitalistyczne zazwyczaj obejmują gospodarkę zorientowaną na rynek, w której produkcja i wycena towarów, a także dochody jednostek są dyktowane w większym stopniu siłami rynkowymi wynikającymi z interakcji między prywatnymi przedsiębiorstwami a jednostkami niż przez podejmowane centralne planowanie. przez instytucję rządową lub lokalną. Kapitalizm opiera się na koncepcjach własności prywatnej, motywacji zysku i konkurencji rynkowej.
Współczesna teoria kapitalistyczna tradycyjnie wywodzi się z XVIII-wiecznego traktatu Badanie natury i przyczyn bogactwa narodów przez szkockiego ekonomisty politycznego Adam Smith , a początki kapitalizmu jako systemu gospodarczego można umieścić w XVI wieku. Od XVI do XVIII wieku w Anglii industrializacja przedsiębiorstw masowych, takich jak przemysł sukienniczy, dała początek systemowi, w którym zakumulowany kapitał inwestowano w celu zwiększenia produktywności — innymi słowy, kapitalizmowi. Nie można jednak powiedzieć, że nikt nie wynalazł kapitalizmu, a wcześniejsze systemy kapitalistyczne istniały już w czasach starożytnych.
dlaczego niektórzy ludzie nie lubią kolendry?
Kapitalizm był w historii krytykowany z wielu powodów. Wśród nich są zawodność i niestabilność kapitalistycznego wzrostu, powstawanie szkód społecznych, takich jak zanieczyszczenie i nieludzkie traktowanie pracowników, oraz formy nierówności przypisywane kapitalizmowi, takie jak masowa dysproporcja dochodów . Wiele kapitalistycznych krytyków wywodzi się z teorii Karola Marksa, XIX-wiecznego ekonomisty i filozofa, którego praca dała początek marksizmowi. Niektórzy historycy łączą modele ekonomiczne napędzane zyskiem, takie jak kapitalizm i merkantylizm, z powstaniem opresyjnych instytucji, takich jak niewolnictwo, kolonializm i imperializm .
Kapitalizm jest dominującym systemem gospodarczym w krajach zachodnich. Dla porównania mniej krajów korzysta z socjalistycznych systemów gospodarczych. Od 2020 roku tylko Laos, Chiny, Kuba i Wietnam twierdziły, że przestrzegają zasad socjalizmu dyktowanych przez teorie marksistowskie i leninowskie. Częściej jednak trudno nazwać kraje wyłącznie kapitalistycznymi lub socjalistycznymi. Wielu ma gospodarki mieszane które działają zarówno na zasadach kapitalistycznych, jak i socjalistycznych.
Neoliberalizm to model ekonomiczny oparty na: wolny rynek i kapitalistyczne zasady laissez-faire. Polityka brytyjskiej premier Margaret Thatcher i prezydenta USA Ronalda Reagana jest często cytowana jako ucieleśnienie neoliberalizmu. Neoliberalizm stawia na pierwszym miejscu wzrost gospodarczy i minimalną interwencję rządu, ponieważ jego podstawową zasadą jest wiara w produktywność konkurencji rynkowej i wolnego handlu. Chociaż zazwyczaj klasyfikuje się go w ramach szerokiego spektrum modeli kapitalistycznych, neoliberalizm kontrastuje z kapitalistycznymi szkołami myślenia, które kładą nacisk na regulacje rządowe, takimi jak ekonomia keynesowska i monetaryzm.
Następuje krótkie potraktowanie kapitalizmu. Dla pełnego leczenia, widzieć systemy ekonomiczne: Systemy rynkowe .
Chociaż ciągły rozwój kapitalizmu jako systemu datuje się dopiero od XVI wieku, przeszłość instytucji kapitalistycznych istniało w starożytnym świecie, a kwitnące ogniska kapitalizmu były obecne w późniejszej Europie Średniowiecze . Rozwojowi kapitalizmu sprzyjał rozwój angielskiego przemysłu sukienniczego w XVI, XVII i XVIII wieku. Cechą tego rozwoju, która odróżniała kapitalizm od poprzednich systemów, było wykorzystanie nagromadzonego kapitału do zwiększania zdolności produkcyjnych zamiast inwestowania w ekonomicznie nieproduktywne przedsięwzięcia, takie jak piramidy i katedry. Ta cecha była wspierana przez kilka wydarzeń historycznych.
w etyczny wspierane przez protestant Reformacja XVI wieku, tradycyjna pogarda ponieważ wysiłek zdobyczy został zmniejszony, podczas gdy ciężka praca i oszczędność otrzymały silniejszą sankcję religijną. Nierówność ekonomiczna było usprawiedliwione tym, że bogaci byli bardziej cnotliwi niż biedni.
Kolejnym czynnikiem, który przyczynił się do tego, był wzrost podaży w Europie cenny metale i powstałe inflacja w ceny . Płace nie rosły w tym okresie tak szybko jak ceny, a głównymi beneficjentami inflacji byli kapitaliści. Wcześni kapitaliści (1500–1750) również czerpali korzyści z powstania silnych państw narodowych w epoce merkantylizmu. Polityka władzy narodowej prowadzona przez te państwa zdołała zapewnić podstawowe warunki społeczne, takie jak mundury monetarny systemy i kodeksy prawne, niezbędne do rozwój ekonomiczny i ostatecznie umożliwiło przejście z publicznego na prywatny inicjatywa .
Począwszy od XVIII wieku w Anglii punkt ciężkości rozwoju kapitalistycznego przesunął się z handlu na przemysł. Stała akumulacja kapitału z poprzednich stuleci została zainwestowana w praktyczne zastosowanie wiedzy technicznej podczas rewolucji przemysłowej. ideologia klasycznego kapitalizmu wyrażono w: Badanie natury i przyczyn bogactwa narodów (1776), szkockiego ekonomisty i filozofa Adam Smith , który zalecał pozostawienie decyzji gospodarczych swobodnej grze samoregulujących się sił rynkowych. Gdy rewolucja francuska i wojny napoleońskie zmiotły resztki feudalizmu w niepamięć, polityka Smitha była coraz częściej wdrażana w życie. Polityka XIX-wiecznej polityki liberalizm wliczony wolny handel, dźwięk pieniądze (złoty standard), zrównoważony budżety , oraz minimalne poziomy słabej ulgi. Wzrost kapitalizmu przemysłowego i rozwój systemu fabrycznego w XIX wieku stworzyły także ogromną nową klasę robotników przemysłowych, których ogólnie nędzne warunki zainspirowały rewolucyjną filozofię Karola Marksa ( Zobacz też marksizm). Przepowiednia Marksa o nieuniknionym upadku kapitalizmu w proletariackim kierownictwie klasa Wojna okazała się jednak krótkowzroczna.
Adam Smith Adam Smith, wklej medalion Jamesa Tassie, 1787; w Szkockiej Narodowej Galerii Portretów w Edynburgu. Dzięki uprzejmości Scottish National Portrait Gallery, Edynburg,
Pierwsza Wojna Swiatowa wyznaczył punkt zwrotny w rozwoju kapitalizmu. Po wojnie skurczyły się rynki międzynarodowe, zrezygnowano ze standardu złota na rzecz zarządzanego krajowego waluty , Bankowość hegemonia z Europy do Stanów Zjednoczonych, a bariery handlowe mnożyły się. Wielki Kryzys lat 30. XX w. położył kres polityce leseferyzmu (nieingerencji państwa w sprawy gospodarcze) w większości krajów i przez pewien czas wzbudził sympatię dla socjalizmu wśród wielu. intelektualiści , pisarzy, artystów, a zwłaszcza w Europie Zachodniej robotników i przedstawicieli klasy średniej.
Wielka Depresja; breadline Fragment rzeźby przedstawiającej bezrobotnych mężczyzn w chlebie podczas Wielkiego Kryzysu, autorstwa George'a Segala, część pomnika Franklina Delano Roosevelta, Waszyngton, D.C. Zack Frank/Fotolia
W następnych dziesięcioleciach II wojna światowa , gospodarki głównych krajów kapitalistycznych, z których wszystkie przyjęły jakąś wersję państwo opiekuńcze , spisał się dobrze, przywracając część zaufania do systemu kapitalistycznego, które zostało utracone w latach 30. XX wieku. Jednak począwszy od lat 70. nastąpił gwałtowny wzrost nierówności ekonomicznych ( widzieć nierówność dochodów ; podział bogactwa i dochodów ), zarówno na arenie międzynarodowej, jak i wewnątrz poszczególnych krajów, ożywił wśród niektórych wątpliwości co do długoterminowej żywotności tego systemu. . Po kryzysie finansowym z lat 2007–2009 i Wielka Recesja Towarzyszyło mu to ponowne zainteresowanie socjalizmem wśród wielu ludzi w Stanach Zjednoczonych, zwłaszcza millenialsów (osoby urodzone w latach 80. lub 90.), grupy, która szczególnie mocno ucierpiała w wyniku recesji. Sondaże przeprowadzone w latach 2010–2018 wykazały, że niewielka większość milenialsów ma pozytywny pogląd na socjalizm i że poparcie dla socjalizmu wzrosło w każdej grupie wiekowej z wyjątkiem osób w wieku 65 lat lub starszych. Należy jednak zauważyć, że polityka faktycznie faworyzowana przez takie grupy niewiele różniła się swoim zakresem i celem od programów regulacyjnych i socjalnych New Deal z lat 30. XX wieku i prawie nie równała się ortodoksyjnemu socjalizmowi.
nierówność ekonomiczna Protestujący trzymający afisz podczas demonstracji przeciwko nierówności ekonomicznej w Toronto, Kanada, 17 października 2011 r. arindambanerjee/Shutterstock.com
