Patriarcha , łacina Patriarcha, grecki Patriarchēs , tytuł używany dla niektórych przywódców Starego Testamentu (Abrahama, Izaaka, Jakuba i 12 synów Jakuba) oraz, w niektórych kościołach chrześcijańskich, tytuł nadawany biskupom ważnych stolic.
Biblijna nazwa patriarcha pojawiała się sporadycznie w IV wieku, aby mianować prominentnych biskupów chrześcijańskich. Jednak pod koniec V wieku w trakcie wzrostu kościelny centralizacji, nabrała szczególnego sensu. Po Soborze Nicejskim w 325 r. struktura kościoła wzorowana była na podziałach administracyjnych Cesarstwa Rzymskiego; tak więc na czele każdej prowincji cywilnej stał metropolita, czyli biskup metropolii (stolica cywilna prowincji), podczas gdy większym jednostkom administracyjnym, zwanym diecezjami, przewodniczył egzarcha diecezji, tytuł stopniowo zastępowany przez patriarchę. Niektórzy patriarchowie sprawowali władzę nad kilkoma diecezjami: biskup Rzymu na całym Zachodzie; biskup Aleksandrii nad diecezjami Egiptu, Libii i Pentapolis; a po Soborze Chalcedońskim (451) biskup Konstantynopola nad diecezjami Pontu, Azji i Tracji.
Kontrowersje wokół rozwoju głównych ośrodków kościelnych przyczyniły się do schizmy między Wschodem a Zachodem. Rzym utrzymywał, że tylko stolice apostolskie, te pierwotnie ustanowione przez apostołów, miały prawo zostać patriarchatami. Wschód jednak zawsze przyjmował za pewnik, że prymat opiera się na takich empiryczny czynniki, takie jak znaczenie gospodarcze i polityczne miast i krajów. Konstantynopol, nowa stolica cesarstwa i kościelne centrum Wschodu, nie miał pretensji do apostolstwa, ale w Chalcedonie (451) nadano mu nowe prawa jurysdykcyjne z wyraźnego powodu, że był to rezydencja cesarza i senatu.
Pięć patriarchatów, zwanych łącznie pentarchią ( w.w. ), jako pierwsze zostały uznane przez ustawodawstwo cesarza Justyniana (527–565), potwierdzone później przez Sobór w Trullo (692); tych pięć to Rzym, Konstantynopol, Aleksandria, Antiochia i Jerozolima, chociaż po muzułmańskich inwazjach na Egipt i Syrię w latach 638–640 biskupi Rzymu i Konstantynopola byli jedynymi w posiadaniu jakiejkolwiek rzeczywistej władzy. Pomimo wysiłków Konstantynopola, by przeciwstawić się wszelkiemu proliferacji patriarchatów, nowe ośrodki pojawiły się w słowiańskich ośrodkach w Presławiu (obecnie Veliki Preslav; 932), Trnovo (1234), Peć (1346) i Moskwie (1589). Obecnie istnieje dziewięć prawosławnych patriarchatów: Konstantynopol, Aleksandria, Antiochia, Jerozolima, Moskwa, Gruzja, Serbia, Rumunia i Bułgaria. Z wyjątkiem tytułu, nie ma różnicy między patriarchą a jakąkolwiek inną głową autokefalicznego (niezależnego) kościoła.
W rzymskokatolicki , zwłaszcza od II Soboru Watykańskiego, podjęto pewne wysiłki, aby przywrócić godność patriarchów obrządku wschodniego jako skutecznych znaków kolegialności, równoważących rzymską centralizację.
Copyright © Wszelkie Prawa Zastrzeżone | asayamind.com