protestantyzm , chrześcijański ruch religijny, który rozpoczął się w północnej Europie na początku XVI wieku jako reakcja na średniowieczny rzymskokatolicki doktryny i praktyki. Wraz z rzymskokatolicki i Prawosławie protestantyzm stał się jedną z trzech głównych sił w chrześcijaństwo . Po serii europejskich wojen religijnych w XVI i XVII wieku, a zwłaszcza w XIX wieku, rozprzestrzenił się na cały świat. Wszędzie tam, gdzie protestantyzm zdobywał przyczółek, wpływał na życie społeczne, gospodarcze, polityczne i kulturalne tego obszaru.
Ekskomunika Marcina Lutra Marcin Luter palący bullę papieską, która ekskomunikowała go z Kościoła rzymskokatolickiego w 1520 r., wraz z innymi scenami z życia Lutra i portretami innych postaci reformacji, litografia H. Breula, ok. 1520 r. 1874. Biblioteka Kongresu, Waszyngton, D.C. (sygnatura cyfrowa 00297u)
Nazwa protestant po raz pierwszy pojawiła się na sejmie w Speyer w 1529 roku, kiedy rzymskokatolicki cesarz Niemiec Karol V, uchylona postanowienie sejmu w Speyer z 1526 r., które pozwalało każdemu władcy wybrać, czy administrować edyktem robaczym (który zakazał pism Marcina Lutra i ogłosił go heretykiem i wrogiem państwa). 19 kwietnia 1529 r. odczytano protest przeciwko tej decyzji w imieniu 14 wolnych miast Niemiec i sześciu książąt luterańskich, którzy oświadczyli, że decyzja większości ich nie wiąże, ponieważ nie są jej stroną i że w razie konieczności wyboru między posłuszeństwo Bogu i posłuszeństwo Cezarowi, muszą wybrać posłuszeństwo Bogu. Odwoływali się albo do soboru ogólnego całego chrześcijaństwa, albo do synodu całego narodu niemieckiego. Ci, którzy zgłosili ten protest, stali się przez swoich oponentów znanymi jako protestanci i stopniowo etykietę tę stosowano wobec wszystkich, którzy trzymali się zasad Reformacji, zwłaszcza mieszkających poza granicami Niemiec. W Niemczech zwolennicy reformacji preferowali nazwę ewangelicy i in and Francja Hugenoci. Nazwę przywiązano nie tylko do uczniowie Marcina Lutra (ok. 1483-1546), ale także szwajcarskich uczniów Huldrycha Zwingli (1484-1531), a później Jana Kalwina (1509–64). Szwajcarscy reformatorzy i ich zwolennicy w Holandii, Anglii i Szkocji, zwłaszcza po XVII wieku, woleli tę nazwę Reformowany .
W XVI wieku protestanci odwoływali się przede wszystkim do dwóch wielkich szkół myślenia, które powstały w okresie reformacji, luterańskiej i reformowanej. W Anglii na początku XVII wieku słowo to było używane na określenie ortodoksyjnych protestantów, w przeciwieństwie do tych, których anglikanie uważali za nieortodoksyjnych, takich jak Baptyści lub kwakrów. Katolicy jednak używali go wobec wszystkich, którzy podawali się za chrześcijan, ale sprzeciwiali się katolicyzmowi (z wyjątkiem Kościołów Wschodnich). Pod pojęciem tym uwzględniono zatem baptystów, kwakrów i katolickich anglikanów. Przed rokiem 1700 zaakceptowano to szerokie użycie, chociaż słowo to nie było jeszcze stosowane do unitarian. Angielska ustawa tolerancyjna z 1689 r. została zatytułowana ustawą o zwolnieniu protestanckich poddanych ich Królewskich Mości, niezgodnych z Kościołem Anglii. Ale ustawa przewidywała jedynie tolerancję dla poglądów znanych w Anglii jako ortodoksyjny sprzeciw i niczego nie przyznawał unitarianom. Przez cały XVIII wiek słowo protestant było jeszcze definiowane w odniesieniu do XVI-wiecznej reformacji.
Reformacja protestancka przebiegała na tle bogatego fermentu późnośredniowiecznego kościoła i społeczeństwa. Z dwóch powodów trudno było właściwie zrozumieć związek między śp Średniowiecze i reformacja. Jednym z powodów jest tradycja sekciarskiej historiografii tego okresu. Historycy katoliccy chcieli pokazać, jak wiele reform miało miejsce przed i poza działalnością reformatorów protestanckich w XVI wieku. Z drugiej strony, historycy protestanccy przedstawili późnośredniowieczny kościół w najbardziej negatywnych kategoriach, aby pokazać konieczność reformacji, którą scharakteryzowano jako ruch całkowicie zerwany z skorumpowaną przeszłością.
Drugim powodem trudności w zrozumieniu tego okresu jest to, że piętnastowieczni krytycy Kościoła nie byli prereformatorami; ani nie antycypowali protestantyzmu, ani nie nabyli swojego znaczenia od reformacji. Wydarzenia tamtego okresu również nie były wydarzeniami przedreformacyjnymi, ale miały własną tożsamość i znaczenie.
jaki kraj wyspiarski znajduje się na wschodnim wybrzeżu Afryki?
Istnienie wysiłków reformatorskich w XV-wiecznym kościele od Hiszpanii i Włoch na północ przez Niemcy, Francję i Anglię jest od dawna uznawane. Niektóre z nich były skierowane przeciwko nadużyciom ze strony papiestwo , duchowieństwo oraz mnisi i mniszki. Pobożni, na przykład, brzydzący się Papież Innocenty VIII (1484–1492), który sam przeprowadzał śluby nieślubny dzieci w Watykanie i Papież Aleksander VI (1492–1503), który przekupił swoją drogę do tronu św. Piotra i zanim został papieżem, spłodził ośmioro dzieci z trzema kobietami. Publiczność była też coraz bardziej świadoma i rozgniewana ekstrawaganckimi projektami papieskimi – mecenatem sztuki i architektury, wojnami podbojów – na które wierni pobierali fundusze.
Aleksander VI Papież Aleksander VI, fragment fresku Pinturicchio, 1492–94; w Watykanie. Alinari/Art Resource, Nowy Jork
Niechęć do papiestwa wzrosła w czasie wzrastającego ducha nacjonalizmu. Papieże, którzy od dawna interweniowali w europejskie sprawy polityczne, napotkali trudności, gdy europejscy monarchowie zdobyli nową władzę i domagali się jej zarówno przeciwko papiestwu, jak i miejscowemu duchowieństwu.
anne frank: pamiętnik młodej dziewczyny
W tym czasie wzrastania narodowego świadomość , pokolenie teologowie pojawił się, który pozostał całkowicie w obrębie kontekst średniowiecznego katolicyzmu rzymskiego, ale którzy zaangażowali się w fundamentalne krytyka z tego. W ten sposób Wilhelm z Ockham (zm. 1349?) przemawiał jako reformator w zakonie franciszkańskim, który miał nadzieję powrócić do pierwotnej surowej reguły apostolskiego ubóstwa. Ockham argumentował, że papież Jan XXII był heretykiem, ponieważ temu zaprzeczył Jezus i Apostołowie były bez posiadania. Ockham postrzegał papiestwo i imperium jako niezależne, ale powiązane królestwa. Wierzył, że kiedy kościół był w niebezpieczeństwie herezja , ludzie świeccy – zarówno książęta, jak i pospólstwo – muszą przyjść mu na ratunek. To oznaczało reformę.
Wilhelm Ockham William Ockham. Moscarlop
Inny angielski teolog, Jana Wiklifa , kwestionował również nadużywanie władzy przez Kościół i kwestionował jego doktryny. Wycliffe zachęcał do reformy kościoła i jego nauk oraz nadał królowi niezwykły autorytet duchowy. Jego głównym źródłem inspiracji do reformy było Biblia . Wycliffe dał impet do jej przekładu, aw 1380 pomógł udostępnić ją władcom i rządzili jednakowo.
John Wicliffe John Wicliffe. Photos.com/Thinkstock
W Czechach Jan Hus, który został rektorem Uniwersytetu Praskiego, wykorzystał tę szkołę jako podstawę do krytyki luźnego duchowieństwa i niedawnego zakazu oferowania komunikantom kielicha wina. Wykorzystywał także uczucia nacjonalistyczne i przekonywał, że papież nie ma prawa posługiwać się mieczem doczesnym. Śmiałe oskarżenia Husa zostały uznane za heretyckie i doprowadziły do jego śmierci przez spalenie na soborze w Konstancji w 1415 roku.
Jan Hus Jan Hus na stosie, drzeworyt kolorowany z modlitewnika husyckiego, 1563. Kolekcja Granger, Nowy Jork
noradrenalina działa na serce poprzez
Wraz z pobożnością, która się łączyła morał obrzydzenie z nacjonalizm chrześcijański humanizm był kolejnym znakiem niepokojów w późnośredniowiecznym kościele. We Włoszech Lorenzo Valla (1407-1457) wykorzystał filologię i badania historyczne, aby ujawnić szereg fałszerstw, w tym Donację Konstantyna, która rzekomo przyznała papieżowi kontrolę nad Zachodnim Cesarstwem Rzymskim. W Niemczech Johannes Reuchlin (1455–1522) studiował grekę i hebrajski, języki biblijne, i brał udział w międzynarodowej kontrowersji, która intelektualny wolność przeciwko kościelny autorytet. Desiderius Erazm (1466/69–1536), najsłynniejszy i najważniejszy z humanistów północnych lub chrześcijańskich, wykorzystał swoją rozległą wiedzę i satyryczne pióro do kwestionowania praktyk Kościoła. Ze względu na swoją filozofię Chrystusa, która kładła nacisk na Biblię i odrzucała wiele średniowiecznych przesądów, Erazm, przez całe życie katolik, został oskarżony o złożenie jaja, z którego wykluł się Luter.
Hans Holbein Młodszy: Erasmus Erasmus , olej na desce Hansa Holbeina Młodszego, 1523–24; w Luwrze w Paryżu. 43 × 33 cm. Photos.com/Jupiterimages
Podczas gdy ci reformatorzy atakowali ludzi na wysokich stanowiskach, uważali również, że katolicyzm zwykłych ludzi wymaga reform. Takie praktyki, jak pielgrzymi odwiedzający sanktuaria czy parafianie z podziwem wobec relikwii świętych, były narażone na nadużycia. Zarazy i zarazy z XIV wieku zrodziły nadmierny strach przed śmiercią, co doprowadziło do wyzysku prostych ludzi przez Kościół, który w rzeczywistości oferował zbawienie na sprzedaż.
Pomimo przypadków antyklerykalizmu i polemik przeciwko Kościołowi, większość wiernych pozostała wierna i uznała, że Kościół jest wehikułem ich wiecznego zbawienia. Nic nie jest więcej błędny niż pogląd, że na początku XVI wieku Europa dojrzała do reformy Kościoła.
